İran ve Rusya arasındaki ilişkilerin derinleşmesi, uluslararası politikada önemli bir yer edinmeye devam ediyor. United World International'a (UWI) konuşan İranlı uzman Dr. Ruhullah Modabber, Moskova'nın Tahran’a olan desteğini değerlendirerek, iki ülke arasındaki işbirliğinin niteliklerini ve potansiyelini ele aldı. Dr. Modabber, Rusya'nın Suriye'deki askeri varlığının İran'a sağladığı fırsatları vurguladı.
İran-Rusya İlişkilerinin Tarihsel Arka Planı
Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından, İran ve Rusya yeni bir ilişki dinamiği geliştirerek uluslararası arenada önemli birer aktör haline geldi. Bu ilişkiler, Boris Yeltsin, Vladimir Putin ve Dmitriy Medvedev dönemlerinde farklı evreler geçirdi. Özellikle Putin döneminde, iki ülkenin tek kutuplu dünyaya karşı verdikleri mücadele, Moskova ve Tahran arasındaki bağı güçlendirdi. Geçen yıl imzalanan 20 yıllık stratejik işbirliği anlaşması, bu derinliğin en somut göstergesi olarak öne çıkıyor.
Stratejik Anlaşmanın Kapsamı ve Önemi
Dr. Modabber, İran-Rusya arasındaki 20 yıllık stratejik işbirliği anlaşmasının yalnızca bir politika değişimi değil, aynı zamanda siyasi, askeri ve ekonomik açıdan derin bir işbirliği yapısı sunduğunu belirtti. Tahran ve Moskova arasındaki ilişkiler karmaşık bir yapı sergiliyor; zira İran İslam Cumhuriyeti'nin yöneticileri, Rusya ile olan ilişkilerde farklılıklar göstermiştir. Batı yanlısı bir düşünceye sahip bazı siyasetçilerin iktidara gelmesi, bu ilişkilerin derinleşmesine engel olmuşdur. Ancak, mevcut hükümetin, Rusya ile stratejik bir anlaşma imzalamak için attığı adımlar, Tahran’ın Moskova ile işbirliğini güçlendirmeye yönelik önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir.
İlişkilerdeki Dönüşüm ve Gelecek Beklentileri
Merhum Cumhurbaşkanı Şehit Reisi döneminde, İran-Rusya ilişkileri yeniden bir ivme kazanmıştır. Ancak yeni İran hükümetinin, bu anlaşmayı ertelemesi ve Batı ile ilişkileri önceliklendirmesi, stratejik işbirliğini zayıflatma riski taşımaktadır. Dr. Modabber, bu durumun, İran’ın gelecekteki askeri ihtiyaçlarını ve Rusya ile olan ilişkilerini olumsuz etkileyebileceğine dikkat çekti. Rusya’nın, İran’ın savunma ihtiyaçlarını karşılamak için S-400 sistemini önermesi, ancak Tahran’ın bu teklifi kabul etmemesi, iki ülke arasındaki askeri işbirliği konusunda dikkat çeken bir durumdur.
Ekonomik ve Savunma İşbirliği Fırsatları
İran’ın, Moskova ile daha derin bir ekonomik ve askeri işbirliği yapma kararlılığına sahip olmadığı sürece, önemli fırsatları kaçırabileceği ifade edilmektedir. Moskova’nın, İran’ı BRICS ve Şanghay İşbirliği Örgütü’ne üye olarak kabul etmesi, Tahran’ın uluslararası alanda daha fazla görünürlük kazanmasına olanak tanımaktadır. Ancak, İran’ın Rusya ile olan ticaretinin düşük seviyelerde kalması, bu işbirliğinin henüz istenilen düzeye ulaşmadığını göstermektedir.
Geçmişteki Zorluklar ve Yeni Gelişmeler
İran ve Rusya arasındaki ilişkiler, geçmişte Batı yanlısı politikaların etkisiyle zayıflamış olsa da, günümüzde yeni fırsatlarla yeniden şekillenmektedir. Özellikle Suriye’deki gelişmeler, iki ülke arasındaki işbirliğinin derinleşmesine katkı sağlamaktadır. Moskova’nın Suriye liderleri ile olan görüşmeleri, Tahran’ın stratejik çıkarlarını koruma adına önem taşımaktadır. Dr. Modabber, bu durumu, Moskova’nın İran ile işbirliğini güçlendirme çabası olarak değerlendirmektedir.
Moskova'nın İran’a Olan Desteği
Rusya’nın nükleer meselelerde İran’a verdiği destek ve Suriye’deki gelişmeler, iki ülke arasındaki işbirliğinin devam edeceğine işaret etmektedir. Dr. Modabber, Rusya’nın, İran’ın barışçıl nükleer teknolojiye sahip olmasına yönelik destekleyici tutumunun, ABD ve Batı’nın baskıcı politikalarıyla çeliştiğini vurguladı. Bu durum, Rusya’nın Tahran ile olan ilişkilerini stratejik bir zemin üzerine inşa ettiğini göstermektedir.
İran’ın, Rusya ile olan ilişkilerinde daha fazla fırsat yaratması ve bu ilişkiyi derinleştirmesi gerektiği, Dr. Modabber tarafından özellikle vurgulanan noktalar arasında yer almaktadır. Tahran, Moskova ile olan işbirliğini güçlendirecek adımlar atmadığı sürece, bölgedeki jeopolitik dinamiklerden faydalanma şansını kaybedebilir.
